Helaas! er zijn geen snelle oplossingen

Hoe kunnen we het gedrag van mensen beïnvloeden? Wetenschappers Sander Hermsen en Reint Jan Renes schreven er een praktisch boek over. Renes vertelt hoe we de nieuwste inzichten kunnen gebruiken voor de verkeersveiligheid.

Welk gedrag speelt een rol in het verkeer?

‘Bij verkeersveiligheid spelen onze gewoonten en impulsen een grote rol. Neem bijvoorbeeld het appen op de fiets. We hebben hierover zojuist een grote studie achter de rug. Fietsen is voor veel jongeren verspilde tijd. Uit verveling grijpen ze al snel naar hun telefoon. Hoe kunnen we dat gedrag doorbreken? Dat is je startpunt. Los je dat op met meer kennis? Met meer borden of meer informatie? Waarschijnlijk niet.’

Wat werkt dan wel?

‘Misschien is het kansrijker dat we het gedrag van mensen gaan spiegelen. Zodat ze ter plekke beter inzicht krijgen in de gevaarlijke kanten van hun gedrag. In ons boek valt dit in de oplossingsrichting Zien & Beseffen. Of we kunnen het gedrag wellicht minder aantrekkelijk maken, of helemaal onmogelijk. Zoals een alcoholslot dat in de auto doet. Vaak werkt een mix van interventies het beste.’

‘Ook de sociale norm is van invloed. Eigenlijk vinden veel mensen het appen op de fiets helemaal niet zo gevaarlijk. Maar in Kopenhagen bijvoorbeeld gebeurt het nauwelijks; blijkbaar geldt daar een andere norm. Je hebt vaak een lange adem nodig totdat mensen een nieuwe norm accepteren. Maar het kan wel, denk aan de autogordel. We vonden het destijds ook maar onzin. Nu dragen we ze zelfs achterin de auto.’

Nog andere adviezen voor betere verkeersveiligheid?

‘Er is veel communicatievervuiling langs de weg. Ga dat eens terugdringen: haal al die overbodige communicatiemiddelen weg. Ik vind bijvoorbeeld de shared spaces een interessante ontwikkeling. Gezamenlijke verkeerspleinen waar we minimaal (met borden) communiceren, zodat mensen weer zelf opletten.’

‘Ik ben bij nieuwe vondsten ook altijd benieuwd naar het langetermijneffect. Gamification is nu in de mode. Best creatief, maar maak er geen trucje van. Want competitie werkt niet voor iedereen. Er was onlangs ook een onderzoek dat suggereerde dat we minder hard gaan rijden door een Nijntje-bord. Maar wat gebeurt er als we overal Nijntje-borden ophangen? Meten wat het duurzame effect is, is daarom cruciaal.’

lenzen.png

Het beïnvloedingsmodel van Hermsen en Renes

Volgens de wetenschappers kun je op vijf manieren naar het vraagstuk van gedragsverandering kijken (zie afbeelding). Elke manier zoomt in op een ander aspect van het menselijk gedrag. Moet communicatie het effect hebben dat mensen iets beseffen, of moeten ze juist iets gaan doen? Renes: ‘Als je gedrag wilt veranderen, dan helpt het om focus aan te brengen. Dus hebben we de inzichten geordend en gecategoriseerd. Want gedrag beïnvloeden is complex. Vaak ontbreekt een goede analyse. Waarom vertonen mensen bepaald gedrag? Daar hebben ze een vaak een goede reden voor. Bijvoorbeeld omdat het prettig is of omdat het logisch lijkt. Mijn advies is dus: verplaats je zorgvuldig in je doelgroep. Want er zijn geen snelle, universele oplossingen.’

Ambassadeurs verkeersveiligheid

Wouter Joosten is wethouder bij de gemeente Binnenmaas én sinds kort ambassadeur Verkeersveiligheid voor de Hoeksche Waard. Twee vragen aan de kersverse ambassadeur.

Waarom bent u ambassadeur?

‘Als mens en als bestuurder kan ik volmondig ja zeggen als mensen mij vragen of ik verkeersveiligheid belangrijk vind. In mijn jeugd ben ik 1 keer als fietser onderweg naar school aangereden bij wegwerkzaamheden. En ik heb 1 keer als bromfietser een eenzijdig ongeluk gehad. Hierdoor heb ik persoonlijk ervaren hoe belangrijk een goede en veilige inrichting van de weg is en dat verkeersdeelnemers altijd op moeten letten.’

Wat wilt u bereiken?

‘De Hoeksche Waard is een veilige regio, mede dankzij het SCHOOL op SEEF- programma waarvan veel scholen gebruikmaken. Juist scholieren zijn een kwetsbare groep en zich daar vaak niet bewust. Gelukkig gaan veel scholieren in de Hoeksche Waard met de fiets naar school. Hierbij moeten ze ook goed rekening houden met het agrarische verkeer, vooral in de oogsttijd. Het zou daarom mooi zijn als er de komende jaren meer vrij liggende fietspaden komen voor de scholieren. En dat uiteindelijk alle scholen in de Hoeksche Waard deelnemen aan het SCHOOL op SEEF-programma. Zolang ik scholieren nog druk zie appen op de fiets terwijl ze gepasseerd worden door een grote combine, blijf ik pleiten voor meer en aansprekende voorlichting.’

Wouter-Joosten.jpg

Wouter Joosten: ‘Het zou mooi zijn als er meer vrij liggende fietspaden voor scholieren komen in de Hoeksche Waard.’

Bekijk de vlog!

Kees Boender is ambassadeur verkeersveiligheid voor de regio Alblasserwaard - Vijfheerenlanden en wethouder van Molenwaard. Hij vindt het erg belangrijk dat verkeersdeelnemers rekening met elkaar houden.

In zijn vlog vertelt hij waarom en over de verkeersactie in de buurt van Oud-Alblas.

Ronald Wittenberg wint 4e ‘SEEF-factor’

De 4e winnaar van de SEEF-factor is bekend: Ronald Wittenberg. Ronald is een zeer betrokken verkeersleerkracht en eigenaar van Wittenberg-Verkeerseducatie. Vandaag heeft hij tijdens een ouderbijeenkomst in Gorinchem de welverdiende trofee van deze eretitel in ontvangst mogen nemen. Het was een complete verrassing voor Ronald: “Ik had het absoluut niet verwacht, echt heel erg leuk”.

Verkeersvirus

Ronald is al jaren actief in Zuid-Holland als het gaat om verkeersveiligheid. Hij is ooit begonnen als verkeersouder, en vanaf dat moment heeft het verkeersvirus hem gegrepen. Hij begeleidt niet alleen scholen bij het integreren van verkeerseducatie in hun lesprogramma. Ook geeft hij verkeerslessen aan basisschoolkinderen en jongeren op middelbare scholen. En organiseert hij bijeenkomsten voor ouders, scholen en gemeenten op het gebied van verkeersveiligheid.

Positief kritisch en vernieuwend

“Ronald zoekt bij zijn werk in de verkeersveiligheid altijd naar vernieuwing”, zegt de jury over Ronald. “Hij is positief-kritisch, ook richting zijn opdrachtgevers, en is altijd bereid iets extra's te doen”, aldus de jury. De jury van de SEEF-factor, die bestaat uit Hans Vergeer (voormalig hoofd ROV-ZH), Christine Innemee (regisseur verkeersveiligheid bij de MRDH) en Kees Boender (verkeersveiligheidsambassadeur voor Alblasserwaard-Vijfheerenlanden) waren het unaniem met elkaar eens dat Ronald de 4e winnaar moest zijn van de SEEF-factor.

Trofee en filmcheque

Met deze overwinning heeft Ronald niet alleen een prachtige wisseltrofee gewonnen met daarbij een miniatuurvariant om zelf te houden. Ook kreeg hij een cheque voor het opnemen van een verkeersveiligheidsfilmpje. Lees meer in het persbericht.

Iemand nomineren?

Ken je iemand die ook de SEEF-factor heeft, en wil je diegene nomineren? Laat het ons weten vóór 1 juli 2017. Lees snel meer over de voorwaarden en de wijze van indienen.

Verkeerservaring opdoen belangrijk voor kinderen

Parkeren op de stoep of de berm. Snel de laatste parkeerplek scoren. Bij basisscholen waar veel ouders hun kinderen met de auto brengen, ontstaan regelmatig chaotische situaties en risico’s voor de verkeersveiligheid. Kennisplatform CROW bracht alle recente kennis over het haal- en brenggedrag van ouders in kaart in één factsheet.

CROW-KpVV helpt overheden bij het maken en realiseren van lokaal en regionaal verkeers- en vervoersbeleid. Projectmanager Wilma Slinger: ‘Voor deze factsheet hebben we gebruik gemaakt van de meest recente, gevalideerde kennis die beschikbaar is. Zoals de tussenresultaten van het TNO-onderzoek naar de effectiviteit van de schoolzone. Wat ik zelf verrassend vind, is dat de koppeling met gezondheid de beste kansen biedt om ouders te verleiden de auto te laten staan.’

Samenhang aanbrengen

Er is veel bekend over het gedrag van ouders en kinderen, over de maatschappelijke gevolgen, over oplossingen zoals een kindvriendelijke inrichting van de schoolomgeving, educatie, beloningsmaatregelen en handhaving. De factsheet ‘Schoolmobiliteit en gedrag’ brengt samenhang aan tussen de thema’s.

Conclusies op hoofdlijnen:

  • De aanpak van haal- en brenggedrag heeft raakvlakken met veel thema’s: verkeersveiligheid, gezondheid, bewegen en duurzaamheid. Er zijn grote maatschappelijke belangen en dat vergt een proactieve rol van de gemeente. De gemeente kan ouders en scholen ondersteunen om hun eigen rol goed in te vullen.
  • Ook als er geen objectief veiligheidsprobleem is, kunnen er knelpunten zijn. Juist het gevoel van onveiligheid bij ouders leidt ertoe dat zij hun kinderen met de auto brengen. Voorkom het gevoel dat er iets aan de hand is met de verkeersveiligheid. Benadruk niet wat er misgaat, maar hoeveel kinderen al lopend en fietsend naar school gaan.
  • Een positieve insteek vanuit de gezondheidsbaten van het kind en de leuke tijd die ouders en kind samen hebben, werkt beter. Verander gedrag met kleine beloningen voor kinderen. En pas de schoolomgeving aan wanneer dat nodig is.

Lees de factsheet

Herman-Stover-1.jpg

Door van jongs af aan naar school fietsen doen kinderen verkeerservaring op. Dat verkleint de kans op ongelukken als zij naar de middelbare school gaan.

Foto: Herman Stöver Fotografie, Ede.

Meriam van Balen is coördinerend medewerker verkeer van Goeree-Overflakkee. Ze won begin 2016 de SEEF-factor. Meriam vertelt in deze film onder andere over het project ‘Veilig Omgaan met Opvallend Landbouwverkeer’. In dit mooie project ontmoeten twee groepen leerlingen elkaar: basisschoolleerlingen van groep 7/8 en leerlingen die een agrarische opleiding volgen.

TotallyTraffic.nl

Van 19 september tot 19 november 2016 konden middelbare scholieren in Zuid-Holland meedoen aan de wedstrijd “CampagneCrew”. In deze wedstrijd werden ze uitgedaagd een aansprekende campagne te bedenken voor leeftijdgenoten over verkeersveiligheid. Hun inzendingen zijn te bewonderen op Facebook.

Stem mee!

De finale van de wedstrijd vindt plaats op 1 februari 2017 in Nieuwspoort in Den Haag. De beste kandidaten geven dan een pitch over hun idee. Een deskundige jury bepaalt wie de winnaar is. Maar ook het publiek stemt mee. Hoe? Like uw favoriete inzending op Facebook. De inzending met de meeste likes wint de publieksprijs.

Westlandse kinderen en jongeren veilig in het verkeer

De gemeente Westland heeft verkeersveiligheid voor kinderen en jongeren hoog op de agenda staan. Joost van den Berk en Ron den Dulk, beiden werkzaam in de verkeersveiligheid bij de gemeente Westland, vertellen over de campagnes om de verkeersveiligheid voor kinderen en jongeren te vergroten.

“Begin dit jaar hebben we het platform SCHOOL OP SEEF geïntroduceerd voor basisscholen in het Westland”, vertelt Joost. “Op dit platform vinden scholen handige informatie over verkeersveiligheid voor kinderen. Zoals de ‘Ouder Informatie Kalender’. Met kant-en-klare berichten uit deze kalender kunnen basisscholen op een eenvoudige manier ouders of opvoeders informeren over verkeersveiligheid.”

Het platform heeft ervoor gezorgd dat er een betere samenwerking is tussen de basisscholen en de gemeente.

“Veel scholen zijn enthousiast over het platform” zegt Ron. “Verkeersouders, politie, gemeenten en Veilig Verkeer Nederland (VVN) zijn ook aangesloten bij dit platform. We organiseren regelmatig bijeenkomsten voor deze stakeholders om gezamenlijk de koers te bepalen.”

Parkeerheld of parkeerschurk?

Met de pilot ‘parkeerheldenactie’ maakt de gemeente de ruimte rondom De Eerste Westlandse Montessorischool in Monster zo veilig mogelijk voor kinderen. Op dit moment parkeren veel ouders namelijk te dicht bij school op plekken waar het niet mag. Joost vertelt: “Om het fout parkeren terug te dringen, hebben we de ‘parkeerheldenactie’ gedaan. Kinderen mogen ouders belonen die goed geparkeerd hebben (parkeerhelden). Of ze mogen bonnen uitdelen aan ouders die hun auto fout parkeren (parkeerschurken).”
De pilot was erg succesvol. Het idee is om vanaf 2017 de parkeerheldenactie bij meer scholen uit te voeren.

Foto: Kinderen belonen parkeerhelden, de mensen die goed geparkeerd hebben.

200 verkeerspunten veiliger

Ook zet de gemeente Westland zich in voor de verkeersveiligheid van middelbare scholieren. “Eind 2010 zijn we begonnen met de campagne De kunst van veilig fietsen”, zegt Ron. 1.700 eerstejaars scholieren konden aangeven wat gevaarlijke verkeerspunten waren op de route van huis naar school. Daar zijn 400 gevaarlijke punten uitgekomen. “De gemeente bekijkt deze gevaarlijke verkeerspunten en heeft al bijna 200 punten in de gemeente veiliger kunnen maken”, aldus Ron.

ROV kwam naar u toe in 2016

Elk jaar organiseert het ROV-ZH informatiebijeenkomsten. Onder andere de politie, scholen, ouders, belangenorganisaties (zoals Veilig Verkeer Nederland en de Fietsersbond) en gemeenten komen samen om kennis te delen over verkeersveiligheid. ROV-ZH schakelde dit jaar Hart voor Verkeer in om in samenwerking met ROV-ZH en de regio's 3 bijeenkomsten te organiseren.

Vorig jaar besloot het ROV de bijeenkomsten niet provinciaal, maar regionaal te organiseren. Verkeersveiligheidspartners uit Voorne-Putten, de Hoeksche Waard en Goeree-Overflakkee verzamelden zich toen bij de eerste regionale informatiebijeenkomst.

Verkeerspartners bij elkaar

Uit de evaluatie onder de deelnemers bleek zo’n regionale organisatie goed te bevallen. Daarom kwamen ook dit jaar verkeerspartners uit de regio bij elkaar tijdens drie bijeenkomsten: in AviFauna in Alphen aan den Rijn (voor de regio’s Midden-Holland en Holland Rijnland), in De Fruitvis in Rotterdam (voor de Metropoolregio Rotterdam Den Haag) en in GeoFort in Herwijnen (voor de regio’s Alblasserwaard-Vijfheerenlanden en Drechtsteden).

Dichtbij, herkenbaar en interactief

Wat deelnemers waarderen zijn vooral de nabijheid en de herkenbare onderwerpen. Ter voorbereiding van de bijeenkomsten dachten speciaal opgerichte werkgroepen na over actuele regionale onderwerpen en boeiende sprekers. Centrale thema’s waren onder meer gedragsbeïnvloeding, verkeerseducatie en verkeersveilige infrastructuur. Hoe voorkom je dat jongeren hun smartphone gebruiken in het verkeer? Hoe zorg je met infrastructuur voor een oplettende weggebruiker? Hoe kunnen ouderen veilig blijven fietsen? Deelnemers probeerden samen tot antwoorden te komen. Een cartoonnotulist vatte de resultaten van elke bijeenkomst op een leuke en beeldende manier samen in een serie cartoons. Dat viel in de smaak!

Elke deelnemer kon zijn of haar bijeenkomst evalueren, onder andere aan de hand van vragenlijsten en rapportcijfers. Voorlopend op de officiële uitslag van de evaluatie, blijkt nu al dat de drie bijeenkomsten in 2016 een groot succes waren.

Uitgebreid verslag

Wilt u meer weten? U vindt hier een uitvoerig verslag van alle bijeenkomsten.

CAMPAGNES

Op 12 september startte de tweede actieperiode van Fietsmodus. Dit keer was de beurt aan scholieren om met de Fietsmodus-app bewust te worden van de gevaren van sociale media in het verkeer.

De campagne werd feestelijk afgetrapt. Daarbij is de mascotte van de campagne – de wolf – als gigantisch opblaasdier bij scholen neergezet. Ook werden bij meer dan 60 middelbare scholen 100 opvallende krijttekeningen gemaakt en zijn 200 posters en meer dan 1000 flyers verspreid om aandacht te trekken voor de app.

Punten sparen en prijzen winnen

De app verleidt jongeren hun smartphone niet te gebruiken tijdens het fietsen. Hoe langer je van je telefoon afblijft, hoe meer punten je scoort. En daarmee kun je mooie prijzen winnen! Dit jaar waren er zowel individuele prijzen te winnen voor alle deelnemers als schoolprijzen voor wie de schoolnaam in de app heeft ingevuld. Er was een landelijke schoolprijs en in Zuid-Holland ook twee regionale.

In Zuid-Holland hebben de leerlingen van De Goudse Waarden uit Gouda en de Johan de Witt Scholengroep in Den Haag de meeste smartphonevrije kilometers voor hun school gefietst. Zij hebben beiden de regionale prijs gewonnen: een 538 DJ’s on Tour Schoolfeest. Lees meer in het persbericht

Fietsmodus Opblaaswolf.jpeg

Hulp van bekende vloggers

Om ervoor te zorgen dat nóg meer scholieren de app downloaden, riep het Rijk onder andere de hulp in van bekende vloggers Niek Rozen en Jeroen van Holland. Zij vroegen aandacht voor de app via een Snapchat-actie tijdens de MTV Music Week.

Op 12 december is de BOB Wintercampagne 2016 gestart. Doel van de campagne is automobilisten te stimuleren zo snel mogelijk op de alcohollocatie kenbaar te maken dat ze de Bob zijn. Er is dan sprake van een concrete implementatie-intentie. Uit onderzoek weten we dat als mensen een dergelijke intentie uitspreken ze meer geneigd zijn om zich eraan te houden. Door zich vroeg als Bob kenbaar te maken doet diegene ook een beroep op zijn omgeving om hem of haar te helpen bij het nakomen van zijn voornemen.

De campagne loopt tot 12 maart 2017. Gemeenten in Zuid-Holland kunnen posters bestellen via het bestelformulier

Ben je BOB zeg het hardop.png

De partners die samenwerken aan de landelijke verkeersveiligheidsacampagnes volgen daarbij een gezamenlijke kalender. Voor 2017 is deze kalender onlangs vastgesteld. U vindt de kalender hier.

OP DE VERKEERSVEILIGHEID AGENDA

FEBRUARI 2017
1 FEBRUARI 2017:

Finale TotallyTraffic wedstrijd CampagneCrew

20 FEBRUARI 2017:

Vergadering School op SEEF-labelcommissie

MAART 2017
HALF MAART - HALF JUNI:

Snelheidscampagne

APRIL 2017
BEGIN APRIL - HALF JULI:

Campagne Aandacht op de Weg, flight I

4 APRIL 2017:

Bijeenkomst gecombineerde netwerken Weggebruikersplatform, Expertgroep Handhaving, RPV-secretarissen en ambtelijke regievoerders verkeersveiligheid

6 APRIL 2017:

Theoretisch verkeersexamen

24 APRIL 2017:

Vergadering School op SEEF-labelcommissie

JUNI 2017
HALF JUNI - HALF SEPTEMBER:

ZomerBob campagne

26 JUNI 2017:

Vergadering School op SEEF-labelcommissie

JULI 2017
1 JULI 2017:

Deadline indienen kandidaten SEEF-factor

SEPTEMBER 2017
HALF SEPTEMBER - HALF DECEMBER:

Campagne Aandacht op de Weg, flight II

OKTOBER 2017
9 OKTOBER 2017:

Vergadering School op SEEF-labelcommissie

DECEMBER 2017
18 DECEMBER 2017:

Vergadering School op SEEF-labelcommissie

ACTUELE AGENDA

De medewerkers van ROV-ZH wensen u
goede feestdagen toe en een gezond
en verkeersveilig 2017.

COLOFON

ROV Magazine is een product van ROV-ZH, Regionaal Ondersteuningsbureau Verkeersveiligheid Zuid-Holland

Redactie

Ada Aalbrecht

Foto's

Cover, pagina 10 en 12: Shutterstock.com
Pagina 3: Jelmer de Haas Fotografie
Pagina 5 - artikel Factsheet schoolmobiliteit: Herman Stöver fotografie, Ede

Eindredactie

ROV-ZH

Redactieadres

ROV Magazine
t.a.v. Ada Aalbrecht
ROV-ZH, Postbus 90602,
2509 LP Den Haag
tel. 070-441 62 36
ac.aalbrecht@pzh.nl
www.rovzh.nl

Vormgeving

Tappan Communicatie, Den Haag.

Aanmelden nieuwsberichten ROV-ZH

Social Media